Doğum tarihi: 01 Mart 1847
Ölüm tarihi: 31 Ocak 1914
Kaç yaşında öldü: 67
Burcu: Balık
Meslek: Yazar, Şair, Gazeteci
Doğum yeri: İstanbul
Ölüm yeri: İstanbul
Türk ve Osmanlı Edebiyatı’nın önemli isimlerinden olan Recaizade Mahmut Ekrem, 1896 yılında yazdığı “Araba Sevdası” adlı romanı ile Türk Edebiyatı’nda gerçekçi roman akımının öncülerinden oldu.
19. yy Osmanlı Edebiyatı’nın önde gelen isimlerinden olan Recaizade Mahmut Ekrem, 01 Mart 1847’de İstanbul’da doğdu. Takvimhane Nazırı Recai Efendi’nin oğlu olan yazar, genç yaşta babasından Arapça ve Farsça öğrendi. 1858 yılında ilköğretimini tamamladıktan sonra eğitimine özel hocalarla devam etti.
Makteb-i İrfan’ı bitirdikten sonra girdiği Harbiye İdadisi’ne sağlık sorunları yüzünden tamamlayamadı. Ardından 1862 yılında Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi’nde memurluğa başladı. 1868’de Şura-ı Devlet Muavini oldu. 1874’te Tanzimat ve Nafia Daireleri Başmuavinliği’ne atandı. Bir yandan da Mekteb-i Sultani’de (Galatasaray Lisesi) öğretmenlik görevine devam etmekteydi.
1908’de II. Meşrutiyet ilan edildiğinde kurulan Kamil Paşa kabinesinde Maarif Nazırı oldu. Edebiyatla genç yaşta ilgilenmeye başlayan Recaizade Mahmut Ekrem’in ilk yazıları Namık Kemal’in yönetimindeki Tasvir-i Efkar gazetesinde yayınlandı. Namık Kemal ile tanışmasının etkisiyle onun edebiyaından etkilendi ve “Encümen-i Şuara”ya katıldı. Namık Kemal’in gitmesinden sonra ise gazete onun yönetiminde kaldı.
Recaizade Mahmud Ekrem, Güzide Hanım ile evli idi. Recaizade Mahmut Ekrem’in üç oğlu olmuştu: Emced, Nijad ve Ercüment Ekrem Talu. Onu en çok etkileyen olaylardan biri oğlu Nijad’ı genç yaşta kaybetmesi oldu. Oğlu Emced de bakıcısının dikkatsizliği sonucu 1.5 yaşında yatağa mahkûm olmuş; 20 yıllık yaşamı boyunca hiç konuşamadan vefat etmişti.
1870’lerden sonra kendini tamamen yazmaya verdi, batı edebiyatından çeviriler yaptı. “Sanat için sanat” görüşünü savunan yazar, sanatta güzellik ilkesine bağlı kaldı. Eserlerinde genellikle aşk ve ölüm temalarını işledi. 1870 yılında ilk oyunu olan “Afife Anjelik”i yazdı. Ardından ertesi yıl “Nağme-i Seher” adlı şiir kitabının yayımladı. Muallim Naci ile olan fikir ayrılıkları neticesinde Edebiyat-ı Cedide’nin kurulmasına zemin hazırladı. Başta Tevfik Fikret olmak üzere bir takım edebiyatçıları çevresine topladı. Tanzimat ve Batı edebiyatı düşüncesinin yeni kuşağa aktarılmasında etkili olan yazarın en çok bilinen ve tek romanı olan “Araba Sevdası” Türk Edebiyatı’nda gerçekçilik akımının ilk örneklerinden biridir. Bu romanında parasını eğlence ve lüks hayata harcayanları sert bir dille eleştiriyordu.
Türk Edebiyatı’nın gelişmesinde ve yenileşmesinde önemli bir yeri olan Recaizade Mahmut Ekrem, 31 Ocak 1914’te Meclis-i Ayan üyeliği devam etmekte iken hayata veda etti. Ölümü nedeniyle okullar tatil edildi ve büyük bir cenaze töreni hazırlandı. Ölümünden çok etkilendiği oğlu Nejad’ın Küçüksu’daki mezarının yanına defnedildi.
Eserleri:
Şiir:
1871 – Nağme-i Seher
1873 – Yadigâr-ı Şebâb
1883 & 1885 – Zemzeme (3 cilt)
1888 – Tefekkür (düzyazı ile karışık)
1893 – Pejmürde (düzyazı ile karışık)
1900 & 1910 – Nijad Ekrem (2 cilt, anılarla birlikte)
1914 – Nefrin
Roman:
1896 & 1963 – Araba Sevdası
Öykü:
1888 – Saime
1890 – Muhsin Bey Yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi
1895 – Şemsa
Oyun:
1870 – Afife Anjelik
1873 – Atala Yahut Amerikan Vahşileri
1874 – Vuslat Yahut Süreksiz Sevinç
1916 – Çok Bilen Çok Yanılır
Düzyazı:
1872 – Talim-i Edebiyat
1886 – Takdir-i Elhan
1888 – Kudemaden Birkaç Şair
1896 – Takrizat